مخالفت با آموزش‌های عصری، طرف‌داری از آموزش‌های دینی

نوشته شده در: می 12, 2023Categories: خبرها, راستی‌سنجی, گزارش‌ها

در این هفته دو رویدادی در افغانستان رخ دادند که جزئیات هر دو بر آینده دختران اثرگذار استند.

در رویداد نخست روز یک شنبه گذشته ۱۷ ماه ثور یک مدرسه دینی برای بانوان در ولسوالی ورس ولایت بامیان گشایش یافت، در این مدرسه زمینه آموزش‌های دینی و قرآنی برای دختران و بانوان فراهم خواهد شد – هیچ محدودیت سنی برای حضور زنان و دختران در این مدرسه وجود نخواهد داشت.

و اما در رویداد دوم سید حبیب آغا سرپرست وزارت معارف طالبان، در هنگام گشایش مدرسه جهادی در ولایت پنجشیر، آموزش دختران را در مکتب‌های متوسط و لیسه‌ها به سنت‌ها و عقاید مردم وابسته دانست و گفت:‌‌ «شرایط، سنت و اعتقاد مردم افغانستان معلوم و اکنون شرایط [برای آموزش دختران] نامساعد است.»

در رویداد نخست نه تنها مسایل سنتی و اعتقادی مطرح نیست بل زمینه برای بانوان و دختران نیز فراهم می‌شود تا آموزش‌های دینی را فرا بگیرند؛ اما گفته‌های سرپرست وزارت معارف طالبان آشکارا مخالفت را با آموزش‌های عصری و علمی دختران نشان می‌دهند.

سرپرست پیشین وزارت معارف نیز گفته بود که مردم خودشان نمی‌خواهند که دختران شان را به مکتب بفرستند، اما این‌گفته‌های او در سراسر کشور با انتقادها و واکنش‌های تند مردم رو به رو شده بودند.

دو دسته‌گی طالبان در باره آموزش دختران

نماینده‌گان طالبان گفته‌ بودند که دختران می‌توانند آموزش‌های شان را ادامه بدهند؛ اما پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان دروازه‌های مکتب‌های دختران بسته شدند.

پس از انتقادهای درونی و بیرونی، وزارت معارف طالبان در ماه حمل سال پار اعلام کرد که طرحی را برای بازگشایی مکتب‌های دختران به نخست وزیر – رییس الوزراء- طالبان فرستاده اند و پس از نهایی شدن این طرح، جزئیات آن اعلام خواهد شد؛ اما اکنون که بیش‌تر از یک سال از فرستادن آن طرح می‌گذرد هیچ تصمیمی در این باره گرفته نشده است و هیچ نشانه‌یی برای بازگشایی مکتب‌های دختران دیده نمی‌شود – هرچند پیش‌بینی در باره تصمیم‌های طالبان دشوار است.

چنین تصمیم‌ها همواره در قندهار گرفته می‌شود و کابل تصمیم‌های کلان نقشی ندارد، از همین رو از سرنوشت طرح وزارت معارف هیچ خبری نیست.

پافشاری رهبری طالبان قندهار بر بسته ماندن مکتب‌ها و دانشگاه‌ها به روی دختران در کشور، در میان طالبان دو دسته‌گی به میان آورده است و این دو دسته‌گی به روشنی دیده می‌شود؛ به گونه مثال، معین وزارت خارجه طالبان در برابر جلوگیری از ادامه آموزش دختران واکنش نشان داد و بربنیاد آموزه‌های دینی آموختن علم را بر زن و مردم فرض گفت، بربنیاد احکام دین اسلام فرض دستور الهی است و پیروی از آن برای مسلمانان اهمیت زیاد؛ اما وزیر امر به معروف و نهی از منکر طالبان برای دفاع از ادامه بسته ماندن مکتب‌های دختران، آموختن علم را فرض نه بل مباح می‌داند، به این معنا که اگر انجام ندهی هیچ مشکلی وجود ندارد و اهمیت کم‌تری دارد.

چهره‌های مخالف آموزش دختران

در میان اعضای طالبان چهره‌هایی که به مولوی هیبت الله آخندزاده رهبر طالبان نزدیک‌تر استند، مخالفت بیش‌تر با آموزش‌ دختران در مکتب‌ها و دانشگاه‌ها دارند؛ اما اثرگذارترین چهره‌ها – در برابر آموزش و حضور زنان و دختران در بیرون از خانه – این چهره‌ها استند:

مولوی عبدالحیکم حقانی قاضی‌القضات طالبان

شیخ محمد خالد حنفی وزیر امر به معروف و نهی از منکر طالبان

ندا محمد ندیم سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان

 سید حبیب آغا سرپرست وزارت معارف طالبان

مولوی عبدالحکیم حقانی قاضی القضات طالبان از چهره‌هایی است که دیدگاه بسیار سنتی و سخت‌گیرانه در برابر زنان دارد و از دید او جای زن در خانه است و نباید در بیرون از خانه دیده شود!

رهبری قندهار و دیدگاه‌های زن ستیزانه

منابع گونه گون، از جمله دپلومات‌های غربی که از نزدیک با مقام‌های طالبان دیده‌اند، دریافته‌اند که حلقه نزدیک به رهبری طالبان در قندهار دیدگاه‌های سخت‌گیرانه و تندروانه در برابر زنان دارند و همین حلقه مانع اصلی آموزش و کار زنان در جامعه است، از سوی دیگر در گماشتن تمامی مسوولان نهادها نیز، رهبری طالبان در قندهار نقش اصلی را دارد و کابل اجرا کننده دستورهای رهبر طالبان است – چهره‌های نزدیک به رهبرطالبان در ادامه محدودیت‌ها، در برابر زنان و دختران، نقش اصلی را بازی می‌کنند.

از آغاز تسلط طالبان تا کنون سرپرستان وزارت‌های معارف و تحصیلات عالی طالبان تغییر کرده اند و چهره‌های تازه نیز از قندهار دستور می‌گیرند و خلاف دیدگاه سخت‌گیرانه رهبر طالبان هیچ تصمیمی نمی‌گیرند.

مخالفت با آموزش‌های عصری و علمی؛ زمینه سازی برای آموزش‌های دینی

در حال حاضر شمار بزرگی از دخترانی، که از آموزش بازمانده‌اند، به مدرسه‌های دینی می‌روند و هیچ محدودیتی برای حضور دختران و بانوان در این مدرسه‌ها وجود ندارد؛ اما چرا مکتب‌ها و دانشگاه‌ها به روی دختران باز نمی‌شوند؟ پاسخ این پرسش را می‌توان در گفته‌ها و دیدگاه‌های این مقام‌ها جست‌وجو کرد؛ به گونه مثال مولوی عبدالحکیم حقانی قاضی‌القضات طالبان، زن را ناقص العقل و ناقص دین می‌گوید، شیخ خالد حنفی وزیر امر به معروف و نهی از منکر طالبان کلام پیامبر اسلام را در باره آموزش زن و مرد، به گونه دیگر تفسیر می‌کند و سرپرست وزارت معارف برای بازگشایی مکتب‌های دختران، سنت‌ها و عقاید مردم افغانستان را بهانه برای بسته ماندن این مکتب‌ها می‌گوید. پس این حلقه آماده نشده اند که حقوق زنان را بپذیرند و اجازه بدهند که زن مانند یک انسان آزاد زنده‌گی کند، آموزش ببیند و خودش در باره خودش تصمیم بگیرد.

شماری از مقام‌های طالبان خواهان باز شدن مکتب‌ها و دانشگاه‌ها به روی دختران شده اند و عالمان جهان اسلام نه تنها هیچ محدودیتی در برابر آموزش دختران نمی‌بینند بل بر ادامه آموزش دختران نیز تاکید می‌ورزند؛ اما حلقه تصمیم‌ گیر به آموزش‌هایی که بیرون از قرآن و حدیث باشند،‌ باور ندارد و حتا مخالف آن نیز استند.